Kanserin kendisi veya yayılımı, büyüyen lenf bezleri, ışın tedavisi idrar borusuna (üreter) baskı-tıkanma yaparak böbrekte şişme (hidronefroz) yapabilir. Kanser hastalarında görülen böbrekte tıkanma ciddi seviyede olup böbrek fonksiyonlarında bozulma, enfeksiyonlara ve hatta böbrek kaybına yol açabilir. Hastaların onkolojik tedavilerinin yanında böbrek fonksiyonlarının korunması da çok önemlidir. Böbrek fonksiyon bozukluğu hastanın kemoterapi sürecini aksatır. Ayrıca enfeksiyon-renal yetmezlik gibi durumlarla tabloyu ağırlaştırabilir.
Özellikle jinekolojik kanserler (rahim ağzı, rahim, yumurtalık ve vajen kanserleri), kolorektal kanserler, mesane ve prostat kanserleri, lenfomalar bu tabloya sıklıkla sebep olurlar. Böbrek fonksiyonlarında bozulma başlayan, böbreklerinde tıkanmaya bağlı hidronefroz görülen hastalarda idrar kanalına (üreteral stent) veya direkt böbrek içine tüp (nefrostomi tüpü) konularak sağlıklı idrar akışı sağlanır. Bu iki yöntemin de kendine göre avantaj veya dezavantajları vardır. Hastanın durumu göz önünde bulundurularak uygun drenaj yöntemi tercih edilir.
Üreteral stent yerleştirilmesi:
Kanser hastalarında görülen böbrekte tıkanma sorununun çözümünde stent yerleştirilmesi uygulanan metotlardandır. Anestezi altında bir optik (kamera) ile dış idrar borusundan idrar kesesine girilip, idrar borusuna böbrek ile mesane arasında stent yerleştirilir. Stentin bir ucu böbrek içinde diğer ucu da üreterden mesane içine uzanır. Ciddi tıkanma ve bası olan hastalarda bazen bu işlem başarısız olabilir. Stentin alt ucu mesane mukozasına temas ettiği için hastalarda kanama, sık idrara gitme ve yanma gibi şikayetler görülebilir. Hastalar aynı gün veya ertesi gün taburcu olabilirler ve günlük aktivitelerine dönebilirler.
Stentler yapıldıkları malzemenin özelliğine göre belirlenen sürelerde vücutta kalır. Bu süre dolmadan çıkarılmalı veya değiştirilmelidir. Altta yatan hastalığı ilerleyenlerde stentler zamanla yetersiz kalıp, nefrostomi takılması gerekebilir.
Nefrostomi tüpü takılması:
Özellikle daha düşkün veya üreteral stent takılamayan hastalarda tercih edilir. Ultrason kullanılarak ciltten tıkanan böbrek içine bir tüp yerleştirilir. Bu işlem lokal anestezi altında uygulanabilir. Bu konuda tecrübesi olan üroloji uzmanı, radyolog veya girişimsel radyolog tarafından yapılabilir. Bu işlem, kan sulandırıcı kullanan hastalarda ilaçlar kesilerek uygulanabilir. İlaçların kesilemediği durumlarda üreteral stent takılması tercih edilmelidir.
Nefrostomi tüpü takılan hastaların sırt kısmında bir sonda-tüp olduğu için günlük aktivitelerini ve yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Daha ince tüpler kullandığımız hastalar ağrısız şekilde günlük aktivitelerini yapabilmektedir. Bu tüplerin de 3 ayda bir değiştirilmesi önerilmektedir.
Dr. A. Kadir Tepeler
Üroloji Doktoru / Ürolife Kliniği / Taşssız Hayat
