Staghorn (geyik boynuzu) böbrek taşları böbrekteki küçük idrar odacıklarından en az 2’sini ve ana idrar havuzcuğu (pelvis) dolduran taşlar için kullanılan terimdir. Şekil olarak geyik boynuzuna benzediği için bu isim verilmiştir. Staghorn taşlarının kimyasal içeriğini genellikle magnezyum-amonyum-fostat (strüvit) veya kalsiyum-karbonat-apatit oluşturur. Bu maddeler idrar yolu enfeksiyonu olan kişilerde böbrek içinde kümelenir ve taş oluşumuna sebep olur. Bu nedenle strüvit ve apatit taşları enfeksiyon taşları olarak da bilinirler.
Böbrek içindeki taş kütlesinin herhangi bir şikayete sebep olmadan böbrek odacıklarını doldurması ve idrar kanallarının şeklini alması şaşırtıcıdır. Bu durum son döneme kadar idrar kanallarında tıkanıklığa sebep olmaması ile açıklanabilir.
Tedavi sürecine geçilmeden önce özellikle böbrek dokusu incelmiş hastalarda böbreğin fonksiyon görüp görmediğini anlamak için böbrek sintigrafisi (DMSA) ile değerlendirilmelidir. Böbrek fonksiyonu %10 ve altındaki yani böbreği çalışmayan hastalarda böbreğin alınması ameliyatı (nefrektomi) daha doğru bir tedavi seçeneği olacaktır.
Staghorn böbrek taşlarının tedavisi oldukça zor ve tecrübe gerektirmektedir. Maalesef tek aşamalı bir ameliyat ile taşsızlık sağlama şansı oldukça düşüktür. Eskiden açık cerrahi uygulanmasına rağmen günümüzde artık endoskopik yöntemlerle başarılı sonuçlar alınmaktadır. Temel amaç ilk seansta perkütan nefrolitotomi ile olabildiğince çok taşı vücuttan uzaklaştırmaktır. Taşlar böbrek içinde dağınık olduğu durumlarda perkütan nefrolitotomi ile ana taş kütlesi temizlendikten sonra kalikslerde kalan satellit taşlara flexible URS, ESWL veya ikincil perkütan nefrolitotomi uygulanabilir. Perkütan nefrolitotomi ve flexible-URS’nin aynı seansta birlikte uygulanması ile son yıllarda başarılı sonuçlar bildirilmektedir.
