Dışardan jenaratör denen bir cihazdan üretilen kısa sinyalli yüksek enerjili ses dalgaları ile taşların kırılması işlemidir. Cihaz 3 ana parçadan oluşur. Hastanın üzerine uzandığı bir masa, jenaratör ve ses dalgalarının ciltten vücuda giriş yaptığı bir su kesesi ve taşı odaklamak için kullanılan röntgen veya ultrason cihazı. ESWL yöntemi ile ciltten vücuda giren ses dalgaları taşı küçük parçalara ayırır ve bu çok küçük taş parçaları vücudu idrar yolundan terk eder.
İşlem sırasında jeneratörden üretilen ses dalgaları hastanın cildinden odaklanan taşa iletilir. Ses dalgaları dakikada belli bir frekansta üretilir ve işlem sırasında frekans artırılabilir. İşlem yaklaşık 20-45 arasında sürer ve ek seans ihtiyacı olabilir. İşlemden sonra hastanede kalınmasına gerek yoktur.

ESWL İŞLEMİ KİMLERE UYGULANIR?

İşlemin en büyük avantajı diğer tedavi yöntemleri gibi anestezi gerektirmemesidir. Bu yüzden anestezi alması sakıncalı hastalara da uygulanabilir. Ancak işlem hafif ağrılı olduğu için öncesinde ağrı kesici yapılır.
Böbrekte özellikle 2cm’den küçük boyuttaki taşlara, idrar kanalında (üreterde) ise 1cm’den küçük boyuttaki taşlara uygulanır.

ESWL İŞLEMİ ÇOCUKLARA UYGULANABİLİR Mİ?

Çocuklardaki böbrek ve üreter taşlarında da ses dalgaları ile dışarda taş kırma işlemi (ESWL) başarıyla uygulanabilmektedir. İşlem sonrası çocuklara taş fragmanlarını erişkinlere göre daha kolay atabilmektedir. Çocuklar için tek endişe işlem sırasında anestezi gereksinimidir. İşlem sırasında çocukların ağrı duymaması ve çocukların hareket ederek taşa odaklanmanın engellenmemesi için çocuk hastalara hafif bir anestezi uygulanır. Erişkinlerde olduğu gibi 2cm’den küçük böbrek taşları, 1cm’den küçük idrar kanalı (üreter) taşlarının tedavisinde ESWL uygun bir tedavi yöntemidir.

ESWL İŞLEMİ KİMLERE UYGULANMAZ?

Aktif idrar yolu enfeksiyonu olanlar, gebeler, kontrolsüz yüksek tansiyonu olanlar, kan sulandırıcı ilaç kullananlar, kanama bozukluğu olanlar, kırılan taş parçalarının dökülmesini engelleyecek idrar kanallarında yapısal bir tıkanıklığı olanlar, kalpten çıkan büyük damarında (aort) balon gibi şişmesi (anevrizma) olanlarda yapılması sakıncalıdır.
Taşın sertliği ve böbrek içinde bulunduğu yer başarısını etkidiği için bazı özel durumlarda önerilmez. Çekilen tomografide yoğunluğu (dansitesi) fazla (>1000HU) olan taşlarda işlem genellikle başarısız olmaktadır. Yine böbrek alt odacığında (kaliks) olup bu odacıktan kırılan taşların atılmasını engelleyecek anatomik bir durum var ise ESWL önerilmez.

ESWL ÖNCESİ NASIL HAZIRLIK YAPILIR?

İşlem çocuklar dışındaki hastalara anestezi verilmediği için özel bir hazırlık gerektirmez. Sürekli alınan şeker veya tansiyon ilaçları kullanılmaya devam edilmelidir. Kan sulandırıcı ilaçlar ise işlemden birkaç gün önce kesilmelidir. Kardiyoloji veya dahiliye doktorunuz ile görüşüp onların onayı alınarak işlem yapılabilir.

NE KADAR SÜRE SONRA GÜNLÜK AKTİVİTELERE VEYA İŞE DÖNÜLÜR?

ESWL işleminin avantajlarından biri de hastanede yatış gerekmemesi ve kısa sürede normal hayata dönüştür. İşlem sonrası hastaların evde istirahat etmeleri önerilir. Kırılan taşlar idrar yolundan atılacağı için işlemden sonra ağrı kesici kullanılması ve idrar kanalını genişletici ilaçların kullanılması önerilir. İşlemden sonraki gün hastalar normal aktivitelerine dönebilirler. Bu sürede özellikle bol sıvı almaları önerilir.

ESWL İŞLEMİNİN RİSKLERİ NELERDİR?

İşlemle ile parçalanan taşlar idrar yolundan vücudu terk etmektedir. Özellikle böbreğin alt odacığındaki (kaliks) taş parçaları dışarı atılamayıp orada kalmaktadır. Bu küçük fragmanlar taş oluşumu için zemin hazırlar ve küçük parçalar büyüyebilir (%21-59). Taşlar dökülürken hastada ağrı (renal kolik) ve idrar yolunda (üreter) boylu boyunca dizilir ve idrar yolunu tıkar. Bu duruma taş yolu denir ve genellikle tıkanmanın ciddiyetine göre tedavi edilir.
Taş kırma işlemi sırasında ciltten taşa iletilen şok ses dalgaları böbrek ve çevre dokulara da zarar verebilir. Böbrekte hafiften ciddi kanamaya varan yan etkileri olabilir (<%1-19). Nadiren çevre dokularda da hasara sebep olabilir. Kalp hastalarında kalp ritim problemlerine sebep olabilir (%11-59). Özellikle kalp pili olan hastalarda gerekli tedbirler alınarak uygulanabilir.